50 jours pour vivre le temps pascal

Wat staan jullie daar toch naar de hemel te kijken?

Version française ci-dessous

Marc Christiaens

De Hemelvaart van de Heer… Is Jezus nu echt ten hemel gevaren? Hoe moeten we ons dat concreet voorstellen? Dat u met deze vraag niet goed overweg kunt, kan ik me best indenken. U moet ook van mij niet het verlossend antwoord verwachten. En als het u een troost mag wezen… ook onze evangelist Lucas lijkt het allemaal niet zo goed te weten.  

Lucas is de auteur van onze beide lezingen. De eerste was het begin van zijn tweede boek, gekend als 'Handelingen van de Apostelen', geschreven in de loop van de jaren 80. Onze evangelielezing is het slot van zijn evangelieboek dat hij tien jaar eerder schreef. 

In zijn evangelieboek vertelt hij dat Jezus, op de dag dat Hij verrezen is, eerst verscheen aan de twee leerlingen van Emmaüs, daarna aan al zijn leerlingen. En als afronding van dat onverwachte bezoek nam Hij zijn leerlingen mee naar ergens in de buurt van Betanië waar Hij ten hemel werd opgenomen. Lucas laat dus verrijzenis en hemelvaart op dezelfde dag plaatsvinden. Tien jaar later, in zijn tweede boek, situeert diezelfde Lucas de hemelvaart van Jezus 40 dagen ná Pasen! Op zijn minst vreemd. 

Maar er zijn nog meer vreemde dingen. Volgens Lucas werd Jezus “voor de ogen van de leerlingen omhooggeheven en een wolk onttrok Hem aan het gezicht". De leerlingen stonden er dus op te kijken. Als je getuige mag zijn van zo'n evenement – zo denk ik dan - ben je daarvan zozeer onder de indruk dat dit beeld voor eeuwig en drie dagen op je netvlies staat gebrand, en zal er daarover, zeker binnen eigen kring, geregeld gepraat worden. En toch lezen wij over dat imposante gebeuren niets bij Marcus, niets bij Mattheüs, noch bij Johannes. En ook Paulus en de andere briefschrijvers uit het Nieuwe Testament schijnen nooit van een hemelvaart van Jezus gehoord te hebben. Ze zeggen wel dat 'Jezus is opgenomen in de heerlijkheid van God’ [dat hopen wij van onze dierbare overledenen ook], maar over dat ‘omhooggeheven worden’ waar de leerlingen op stonden te kijken… daar lijkt niemand iets van te weten. Behalve Lucas dan. En die was er zelf niet bij in Betanië, want hij behoorde niet tot de twaalf.  

Onze hemelvaartverhalen zijn geen beschrijving van iets dat zus of zo is gebeurd, maar een verhaal met een boodschap. Geen boodschap over de wijze waarop iemand de aarde heeft verlaten, maar over de wijze waarop iemand op aarde heeft geleefd. Een hemelvaart kan alleen maar worden verteld over mensen met een zo hoogstaande levenswandel dat de nabestaanden vinden dat aan al dat goeds niet zomaar een einde mag komen door een banale dood die het lot is van elke gewone sterveling. 

Dit zet ons op het spoor van wat Lucas bedoelde met zijn hemelvaartverhalen. Het is een aanschouwelijke voorstelling om duidelijk te maken hoe intiem de band was tussen de aardse Jezus en zijn Vader. Zo intiem dat God zijn Zoon, na zijn aardse leven, helemaal in zijn heerlijkheid heeft opgenomen en een plaats heeft gegeven aan zijn rechterhand. Niet met zijn verhaal, maar wel met de boodschap achter zijn verhaal, zit Lucas op dezelfde lijn als zijn collega's-evangelisten, op de lijn van Paulus en van de andere schrijvers uit het Nieuwe Testament. 

De boodschap van de Hemelvaart is dus een variatie op het paasthema. Want wat is de verrijzenis anders dan dat God zijn hand uitsteekt en het leven van Jezus, over de dood heen, naar zich toehaalt. In zijn evangelie geeft Lucas aan die link tussen Hemelvaart en Pasen extra gewicht door die twee op dezelfde dag te situeren. In zijn versie van de 'Handelingen van de Apostelen', legt hij een ander accent dat aan de boodschap zelf niets verandert: daar situeert Lucas zijn verhaal in de traditie van het in de Bijbel symbolische getal 40: 40 jaar trok Israël door de woestijn, 40 vastendagen van de profeet Elia, 40 vastendagen van Jezus in de woestijn, 40 dagen tussen Pasen en Hemelvaart.  

Lucas heeft zijn tweede hemelvaartverhaal nog op een ander punt bijgewerkt. In tegenstelling tot zijn evangelieversie voert hij daarin twee mannen in witte kleren ten tonele die tot de leerlingen zeggen: "Jezus komt nog wel terug; sta daar niet zo werkloos naar de hemel te staren". Met andere woorden: 'Heren leerlingen, ga nu maar zelf aan de slag!'.  

Jezus weg, betekent dus dat zijn volgelingen hun verantwoordelijkheid moeten opnemen. Het is tijd om zelf de handen uit de mouwen steken, durf nu zelf de verkondiging ter harte nemen. Iedereen - elk met zijn eigen mogelijkheden en beperktheden - wordt gezonden om mee te werken aan de opbouw en uitbouw van de geloofsgemeenschap. En vlak voor Hij omhoog werd geheven, herinnert Jezus ons er nogmaals aan dat Gods Geest ons daarbij tot steun zal zijn: "Wanneer de heilige Geest over jullie komt, zullen jullie kracht ontvangen en mijn getuigen zijn (…) tot het uiteinde der aarde". Totdat Hij wederkomt is het de verantwoordelijkheid van ons allemaal om samen actief kerk te zijn. De tijd van werkloos naar de hemel staren, is voorbij. 

Marc Christiaens o.p.

Lezingen van de dag:

  • Hand.1, 1-11: Onder hun ogen omhooggeheven
  • Hebr.9, 24-28; 10, 19-23: Christus is de hemel binnen gegaan
  • Of Ef.1, 17-23: God zette Hem aan zijn rechterhand
  • Lc.24, 46-53: Ten hemel opgenomen

Que faites-vous là à regarder le ciel ?

Marc Christiaens

Luc est l'auteur des deux lectures de ce jour. La première est extraite du début de son deuxième livre, connu sous le nom d' « Actes des Apôtres », écrit dans les années 80. La deuxième est la conclusion de son Évangile, écrit dix ans plus tôt. Dans ce livre, il nous raconte que le jour de la résurrection, Jésus est apparu d'abord aux deux disciples d'Emmaüs, puis à tous ses disciples. Et comme conclusion de cette visite inattendue, il a emmené ses disciples quelque part près de Béthanie où il est monté au ciel. Dans ce récit, Luc place la résurrection et l'Ascension le même jour. Alors que dans son deuxième livre —écrit dix ans plus tard—  Luc situe l'Ascension de Jésus 40 jours après Pâques ! Voilà qui est pour le moins étrange ! 

Et ce n’est pas tout. Selon Luc, Jésus a été « élevé sous les yeux des disciples et une nuée le cachait à leur vue ». Les disciples sont donc restés là à regarder. Si vous avez un jour la chance d’assister à un tel événement, cette image resterait gravée dans votre mémoire pour l'éternité. Et pourtant, nous ne lisons rien de cet événement grandiose dans Marc, ni dans Matthieu, ni dans Jean. Même Paul et les autres auteurs du Nouveau Testament ne semblent pas avoir entendu parler d'une Ascension de Jésus. Ils disent bien que « Jésus est monté dans la gloire de Dieu », mais au sujet de cet « être élevé » que les disciples regardaient, personne ne semble savoir quoi que ce soit ! Sauf pour Luc, qui lui-même n'était pas là à Béthanie, parce qu'il n'était pas l'un des douze…  

Nos récits d'Ascension ne sont donc pas une description d’un événement qui s'est passé de telle ou telle manière, mais une histoire porteuse d’un message. Pas un récit sur la façon dont Jésus a quitté la terre, mais sur la manière avec laquelle il a vécu sur terre. Une ascension ne peut être racontée qu'à propos de personnes dont le niveau de vie est « si élevé » que les proches estiment que tout ce bien ne peut pas prendre fin par une mort banale, le sort de tout mortel. 

Cela nous montre ce que Luc voulait partager avec ses récits d'Ascension. Il s'agit d'une image pour nous faire comprendre à quel point le lien était intime entre le Jésus terrestre et son Père. Si intime que Dieu a élevé son Fils, après sa vie terrestre, tout entier dans sa gloire et lui a donné une place à sa droite. Luc est sur ce point dans la même veine que les autres évangélistes, dans la ligne de Paul et des autres écrivains du Nouveau Testament.  

Le message de l'Ascension est donc une variation sur le thème de Pâques. Car qu'est-ce que la résurrection sinon que Dieu tend la main et prend à son compte la vie de Jésus, au-delà de la mort ? Dans son évangile, Luc donne un poids supplémentaire à ce lien entre l'Ascension et Pâques en situant les deux événements le même jour. Dans sa version des « Actes des Apôtres », il met un autre accent qui ne change pas le message lui-même : Luc y situe son récit dans la tradition du chiffre 40, symbolique dans la Bible : 40 ans d'Israël dans le désert, 40 jours de jeûne du prophète Elie, 40 jours de jeûne de Jésus dans le désert, 40 jours entre Pâques et l'Ascension.  

Le deuxième récit d'Ascension de Luc se focalise sur un autre point. Contrairement à sa version évangélique, il présente deux hommes en vêtements blancs qui disent aux disciples : « Jésus reviendra ; ne restez pas là à regarder le ciel ». En d'autres termes : « Allez maintenant faire votre propre travail ! » Jésus parti, cela signifie qu’il faut prendre ses responsabilités. Il est temps de se retrousser les manches, d'oser proclamer l’évangile. Chacun —avec ses propres capacités et limites— est envoyé pour participer à la construction et à l'expansion de la communauté de foi. Et juste avant d'être élevé, Jésus nous rappelle une fois de plus que l'Esprit de Dieu est notre soutien : « Lorsque le Saint-Esprit viendra sur vous, vous recevrez une puissance et vous serez mes témoins jusqu'aux extrémités de la terre ». Jusqu'à ce qu'Il revienne, il est de notre responsabilité à tous d'être des églises actives ensemble. Le temps de regarder le ciel sans rien faire est terminé.  

Lectures du jour :

  • 1re lect. : Ac 1, 1-11 
  • Ps : 46, 2-3, 6-7, 8-9 
  • 2e lect. : He 9, 24-28 ; 10, 19-23
  • Évangile : Lc 24, 46-53 

Crédit photo : iStock / fokusgood

0
Shares